Welzijn is de nieuwe welvaart
In de ideale participatiesamenleving telt iedereen mee en doet iedereen mee, komt iedereen tot z’n recht en wordt iedereen gewaardeerd, heeft iedereen de kans het beste uit zichzelf te halen en de mogelijkheden die er zijn te benutten om zich te ontwikkelen en daarmee een bijdrage te leveren aan het geheel.
Reinier Castelein, voorzitter van De Unie, de vakorganisatie voor midden en hoger opgeleid personeel, geeft in het boek ‘Welzijn is de nieuwe welvaart’ een verfrissende en vernieuwende kijk op de huidige economische situatie: “Dit nieuwe tijdperk vraagt om verandering en innovatie.” Hij doelt daarbij vooral op het feit dat technologische ontwikkelingen, robotisering, automatisering en digitalisering veel arbeid overbodig maken en om een andere invulling en verdeling vragen van tijd, arbeid en inkomen.
In dit boek wordt Welzijn met een hoofdletter geschreven. Welzijn is het sleutelwoord voor de economische vernieuwing waar we aan toe zijn, betoogt Reinier Castelein. Als vakbondsvoorzitter wordt hij geacht om de tafel te zitten met andere vakbondsleiders, werkgeversvoormannen en de overheid om tot overeenstemming te komen in de zogeheten ‘polder’ als het om werk ging. Afspraken maken over banenplannen, looneisen matigen, omscholing…
Wat hem opviel en steeds meer verontrustte was dat er nog steeds op een ‘oude’ manier over arbeid gedacht werd, terwijl de wereld ondertussen in snel tempo veranderde en die oude manier van denken niet meer paste. Hij constateerde gegoochel met de werkloosheidcijfers, door de definities bij te stellen kwamen die lager uit, terwijl steeds meer mensen juist buiten de boot vielen. De enorme toename van het aantal zzp’ers, die buiten alle sociale voorzieningen vallen bijvoorbeeld, zette hem aan het denken. Maar ook de niet te stuiten ontwikkelingen wat betreft robotisering, automatisering en digitalisering, waardoor simpelweg veel minder arbeid door mensen verricht hoeft te worden, vraagt om een andere benadering. “Deze tijd is anders,” concludeert hij. “We kunnen het zien als een rampzalige ontwikkeling, maar we kunnen er ook anders naar kijken.”
“De discussie over werk en banen moet naar een hoger niveau. Laten we het liever hebben over zuivere bedrijfsvoering, over duurzaam en groen ondernemen. Niet omdat het hip is, maar omdat het diep van binnen voelt als het enige juiste. Laten we ons richten op de herverdeling van werk, inkomen, welvaart en Welzijn. Die kans hebben we nu.”
In ‘Welzijn is de nieuwe welvaart’ zet hij op toegankelijke en heldere wijze zijn visie uiteen en nodigt hij iedereen, ook beleidsmakers, politici en critici, uit om mee te denken. In plaats van gericht te blijven op banen, kijkt hij naar mogelijkheden om juist in deze tijd een slag te maken naar Welzijn voor iedereen. “We kunnen nu juist de participatiesamenleving op een volwassen manier vorm geven door gebruik te maken van het feit dat er simpelweg minder werk is en dus meer vrije tijd. Meer mogelijkheden om tijd en aandacht te besteden aan elkaar, aan de buurt, aan zieke familieleden of buren, maar ook aan zelfontwikkeling en zingeving. Daarvoor is het nodig dat we daar de waarde van gaan zien, dat je niet meer alleen meetelt als je een full-time baan hebt.”
De nieuwe economie is in zijn ogen flexibel, maar biedt ook basisvoorzieningen voor iedereen. Een basisinkomen en een doorlopend scholingsbudget, noemt hij als deel van de oplossing. Dan kunnen we in elk geval de klappen opvangen van de transitie, die nodig is en ondertussen de controle-economie afschaffen. Het geeft alle mensen die nu in uitkeringssituaties geen kant op kunnen, de kans om zich in te zetten voor de samenleving en eigen initiatieven te ontplooien en een zinvolle bijdrage te leveren. Welzijn wordt de nieuwe maatstaf. Iedereen komt tot z’n recht, iedereen telt mee. Dat is de ideale situatie, die Reinier Castelein voor zich ziet. Maar: “Het is zeker geen onrealistische droom.”